راهکارهایی دم دستی برای مدیریت اضطراب و استرس
شاید تا همین 50 سال اخیر کمتر کسی با عباراتی همچون اختلالات روانی، مدیریت اضطراب و استرس، بهداشت روانی، تاثیر سلامت روان بر سلامت جسم و… آشنا بود. در گذشته اگر فردی از میان مردم دچار مشکلات روانی می‌شد علت را در متافیزیک جست‌و‌جو می‌کردند و برای رفع آن دست به دامان خرافات می‌شدند. امروزه اما اضطراب و استرس به طور گسترده وارد دامنه‌ی واژگان و ادبیات روزمره‌مان شده و به یکی از اجزاء جدایی ناپذیر زندگی تبدیل شده است. تقریبا بیشتر بیماری‌هایی را که پزشکان علت خاصی برایشان نمی‌یابند، به مشکلات روانی ارتباط می‌دهند .واژه‌ی استرس را اولین بار دانشمندی کانادایی به نام هانس زلی در حدود 70 سال پیش به کار برد. او از اولین محققانی بود که به ارتباط میان استرس و بیماری‌ها پی برد و آن را مورد بررسی قرار داد. نقل قول معروفی از وی به جا مانده که تاثیر استرس بر بدن را به زیبایی بیان می‌کند:
«هر بار تجربه‌ی استرس
زخمی ماندگار از خود به جای می‌گذارد.
پیرتر شدن، هزینه‌ای است که ارگانیسم‌ها
بعد از هربار تحمل استرس، برای زنده ماندن پرداخت می‌کنند»
از همین نوشته‌ی بالا می‌توان برداشت کرد که استرس و اضطراب تا چه میزان بر بدن اثر سوء دارد و کنترل و مدیریت اضطراب و استرس از چه اهمیتی برخوردار است.
تعریف مختصری از این واژگان به روشن شدن بهتر این مطلب کمک می‌کند.
استرس جزء جدایی ناپذیر زندگی امروزی
تعاریف متعددی برای این مفهوم وجود دارد اما مقبول‌ترین تعریفی که برای واژه استرس وجود دارد، عبارت است از: حالت یا شرایطی است که فرد زمانی درگیر آن می‌شود که به این باور برسد، کلیه‌ی انتظارات و نیازهایش فراتر از توانایی‌ها و منابع فردی در اختیارش است. اینجاست که فرد احساس می‌کند از توانایی لازم برای کنترل امور خود برخوردار نیست.
اضطراب نیز حالت و واکنشی است که بدن در مواجهه با استرس از خود نشان می‌دهد.
چه عواملی می‌تواند آرامش شما را تهدید کند؟
عوامل متعددی وجود دارد که دارای پتانسیل در ایجاد استرس و اضطراب در افراد هستند. برای کنترل شرایط تنش‌زا و مدیریت اضطراب و استرس ناشی از آن لازم است این عوامل و موقعیت‌ها را شناخته و در برخورد با آن‌ها هوشمندانه عمل کنیم. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است.
روابط
استرسی که از روابط بین انسان‌ها به وجود می‌آید شامل روابط خانوادگی، ازدواج، طلاق، روابط دوستانه و… همه ناشی از هم زیستی با فرد یا افرادی است که تفاوت‌های بسیاری با ما دارند و همین عامل اصلی زنجیره‌ای از مشکلات است.
شکل و ظاهر
تعداد رو به افزایش عمل‌های جراحی زیبایی کافی است تا پی ببریم که تا چه اندازه ظاهر افراد اهمیت پیدا کرده است. اهمیت این موضوع تا جایی پیش رفته که به دغدغه‌ی اصلی بسیاری از مردم بدل شده است و حالا یکی از عوامل مهم ایجاد استرس محسوب می گردد. مسلما همه‌ی ما زیبایی را دوست داریم و طالب آن هستیم اما زمانی که این مساله بیش از حد اهمیت می‌یابد باید به عنوان یک مشکل با آن برخورد کرد.
جامعه
جامعه به عنوان بستری که تعیین کننده‌ی فرهنگ و ارزش‌هاست می‌تواند باورهای مخرب و اشتباهی را در افراد به وجود آورد. این اعتقادات و ارزش‌های مخرب ناشی از اجتماع می‌تواند یکی از عوامل استرس‌زا در افراد باشد. به طور مثال یکی از معروف‌ترین عوامل استرس‌زا استایل و اندام افراد است. انتظاراتی که در اثر تبلیغات و الگوهای ساختگی از افراد ایجاد می‌شود در بسیاری موارد خارج از توانایی آن ها بوده و همین امر زمینه ساز ایجاد استرس می‌گردد.
استرس ناشی از کار و شغل
شغل و محیط کار
از آنجایی که افراد بیشتر زمان خود را در محل کارشان می‌گذرانند، مطلوب نبودن آن می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین عوامل استرس در زندگی فرد باشد.
مرگ
مرگ یا به طور کلی از دست دادن و فقدان هر چیزی که برای فرد مهم بوده و به آن علاقه‌مند باشد. این موضوع اصلی‌ترین عامل ایجاد کننده‌ی استرس در افراد شمرده می‌شود.
مسائل و مشکلات مالی
یکی از مواردی که تقریبا همه‌ی ما آن تجربه کرده‌ایم. حتی افرادی هم که از شرایط مالی خوبی برخوردار هستند بحران‌های مالی متعددی را از سر گذرانده‌اند. در واقع پول و اوضاع مالی همیشه یکی از نگرانی‌های اصلی افراد بوده است و استرس ناشی از آن تجربه‌ی مشترک بسیاری از افراد است.
چه شرایطی استرس‌زا است؟
15 علامت که از استرس و اضطراب خبر می‌دهد
- سردرد و سرگیجه
- افزایش فشار خون
- اختلال در تمرکز
- افزایش ضربان قلب
- تهوع
- خشکی دهان
- دل درد
- خارش پوست و ایجاد آکنه
- کاهش میل جنسی
- کاهش یا افزایش اشتها
- سوزش ادرار
- تنگی نفس
- تعریق زیاد از حد
- ظاهر شدن تیک‌های عصبی
- بی‌خوابی و…
اگر چند مورد از نشانه‌های بالا را در خود یافتید احتمالا در موقعیتی تنش‌زا قرار گرفته‌اید و بدنتان در حال واکنش نشان دادن به آن است. در این شرایط اگر توانایی مدیریت اضطراب و استرس را در خود پرورش داده باشید می‌توانید به سرعت کنترل اوضاع را در دست گرفته و به حالت عادی باز گردید.
برای مدیریت اضطراب و استرس چه باید کرد؟
- نفس عمیق بکشید
این کار در لحظه پاسخ می‌دهد و باعث می‌شود کمی آرام شوید.
- مثبت بنگرید
شاید فکر کنید کلیشه‌ای باشد اما نگاه مثبت به مسائل باعث می‌شود بهتر آن را بپذیرید.
- محل را ترک کنید
با ترک کردن مکانی که برایتان آزار دهنده است به ذهنتان فرصت می‌دهید تا آرام شود.
- به موسیقی گوش دهید
گوش دادن به موزیک‌های آرامش بخش یا موزیک مورد علاقه‌تان راه بسیار موثری در مدیریت اضطراب و استرس است.
- ورزش کنید
ورزش سبب آزاد شدن اندورفین می‌گردد که استرس را کم می‌کند. فراموش نکنید ذهن سالم در بدن سالم.
- رژیم غذایی سالم
کاهش مصرف غذاهای چرب، شکر و نمک و در عوض مصرف بیشتر میوه و سبزیجات
- لبخند بزنید
خندیدن از استرس شما می‌کاهد حتی اگر این خنده مصنوعی باشد.
- ذهن را به آرامش دعوت کنید
با هر روشی که می‌دانید خود را آرام کنید. رفتن به طبیعت، خرید کردن، دوش گرفتن، رانندگی کردن و…
راهکارهایی برای کنترل استرس و اضطراب
استرس مزمن چه عوارضی دارد؟
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
عدم مدیریت اضطراب و استرس در طولانی مدت باعث ایجاد التهاب در بدن شده و التهاب نیز موجب فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی می‌شود. در نهایت توانایی بدن در مقابله با بیماری کاهش می‌یابد.
اختلال در سیستم گوارش
استرس و اضطراب مزمن عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز اختلالاتی همچون رفلاکس معده، اسهال، یبوست، حالت تهوع و… می‌گردد.
ابتلا به بیماری‌های روانی
تحمل کردن بیش از حد شرایط استرس‌زا می‌تواند بر عملکرد صحیح مغز اثر بگذارد. اختلالاتی همچون افسردگی، پرخاشگری، اختلالات عاطفی و مختل شدن عملکرد حافظه از نتایج استرس مخرب و بیش از اندازه است.
اگرچه در بسیاری مواقع این حس طبیعی می‌تواند مفید واقع شود، سبب هوشیاری فرد شده و او را از خطر دور کند اما استرس و اضطراب طولانی مدت و درمان نشده ممکن است عوارض بسیار و گاهاً جبران ناپذیری داشته باشد. انکار نشدنی است که شرایط تنش‌زای در زندگی همه مردم وجود دارد اما مدیریت اضطراب و استرس می تواند موجب عملکرد بهتر آن‌ها شده و از تاثیرات منفی آن بکاهد.
